Depresja a choroby somatyczne

Depresja niewątpliwie jest schorzeniem, które nie tylko obejmuje psychikę chorego, ale wpływa również na jego ciało oraz procesy fizjologiczne. Pomiędzy wystąpieniem depresji oraz równolegle innych chorób istnieje szereg wzajemnych zależności.

Współwystępowanie depresji i innych chorób

Depresja może być na przykład czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób takich jak cukrzyca i choroby układu-sercowo naczyniowego. Można powiedzieć wręcz, że przyczynia się ona do powstawania tych schorzeń. Dużo częstsza jest jednak sytuacja odwrotna, kiedy to choroba somatyczna prowadzi do rozwoju zaburzeń depresyjnych. Może to niekorzystnie wpłynąć na przebieg pierwotnej choroby oraz zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań. Utrzymywanie się stanu depresyjnego jest czynnikiem, który wyraźnie wpływa na tryb życia chorego i może powodować niekorzystne skutki dla jego zdrowia. Zaburzenia depresyjne mogą przyczynić się do nieprzestrzegania zaleceń lekarskich dotyczących chorobie somatycznej, w tym np. przyjmowania leków, trybu życia czy diety. Przy czym należy pamiętać, że także niektóre leki mogą mieć działanie depresjogenne. Wszystkie te zależności sprawiają, że współwystępowanie depresji i choroby somatycznej prowadzi zwykle do przedłużenia okresu choroby lub rekonwalescencji, zwiększenia ilości przyjmowanych leków, wizyt lekarskich itp.

Depresja wywołana inną chorobą, może pojawiać się w zasadzie przy schorzeniu każdej specjalności, jednak szczególnie często „towarzyszy” ona pacjentom cierpiącym na choroby:

• układu sercowo-naczyniowego
• metaboliczne
• dermatologiczne
• gastrologiczne
• ginekologiczne
• zakaźne
• reumatologiczne

Objawy depresyjne można stwierdzić u ponad 40% osób przebywających w szpitalach z przyczyn somatycznych, a ich nasilenie nie zależy ani od ciężkości podstawowego schorzenia, ani też od liczby poprzednich hospitalizacji. To współwystępowanie dotyczy również około połowy osób z chorobami onkologicznymi i większości osób z chorobami neurologicznymi. Badania Dudek i Siwiaka z Uniwersytetu Jagiellońskiego (2007) wykazały, że z tzw. dużą depresją współwystępują najczęściej:

• choroba Parkinsona (51%)
• zespoły bólowe (>50%)
• nowotwory złośliwe (20-40%)
• choroby tarczycy (20-30%)
• cukrzyca (10-27%)
• zawał serca (16-28%)
• udar mózgu (23-35%)
• choroba niedokrwienna serca (17-20%)
• HIV/AIDS (12%)
• choroba Alzheimera (11%)

podczas, gdy w ‘zdrowej’ populacji zachorowalność na zaburzenia depresyjne wynosi ok. 5%.

Diagnoza i leczenie

Rozpoznawanie depresji u pacjentów cierpiących na poważne schorzenia somatyczne bywa trudne ze względu na konieczność rozróżnienia objawów wynikających z np. ze stresu związanego z chorobą od rzeczywistych objawów depresji. Symptomy takie jak: zmęczenie, bezsenność, brak apetytu czy chudnięcie, mogą wynikać zarówno z choroby somatycznej, jak i zaburzeń afektywnych. Zaburzenia depresyjne powinny zostać uwzględnione podczas leczenia właściwej choroby somatycznej, gdyż mogą one utrudniać pacjentom przestrzeganie zaleceń lekarskich, powodować pesymizm i odbierać nadzieję na wyleczenie. Z tego powodu pacjenci cierpiący na współwystępującą z chorobą somatyczną depresję powinni zostać otoczeni szczególną opieką lekarską. Konieczne jest również podjęcie terapii depresji – w przypadku leczenia farmakologicznego – z uwzględnieniem ewentualnych interakcji z innymi przyjmowanymi lekami.

Więcej o leczeniu depresji przeczytasz na portalu Wemenders.

Anna Góra, Fundacja Wemenders