Jak rozpoznać depresję?

Większość z nas zdaje sobie sprawę ze zmian nastroju, które dotykają z dnia na dzień nas i osoby w naszym otoczeniu. Każdy przeżywa czasem krótkotrwałe okresy złego nastroju spowodowane stresem czy osobistym rozczarowaniem, podobnie jak i okresu wyjątkowo dobrego nastroju związanego z pozytywnymi wydarzeniami czy sukcesami w życiu. Terminem szerszym od nastroju jest afekt opisujący nie tylko subiektywne aspekty nastroju, ale także widoczne zewnętrzne cechy takie jak zachowanie osoby czy sposób mówienia. Depresja charakteryzuje się więc zakłóceniami afektu, a nie tylko nastroju. Odróżnić ją można od zwykłych wahań nastroju według następujących kryteriów:

•  Poziom zakłócenia – silne i nieuzasadnione zakłócenia nastroju idące w kierunku depresji
• Czas trwania – zmiany utrzymują się tygodniami bądź miesiącami i nie są uzależnione od okoliczności zewnętrznych

 Jak rozpoznać depresję? Jej podstawowym wyznacznikiem jest uporczywe obniżenie nastroju, choć często pojawiają się też inne objawy. Chorzy często skarżą się na zaburzenia myślenia, uwagi i koncentracji, brak apetytu, mogą także doświadczać zakłóceń snu oraz odczuwać lęk. Tak jak ludzie są różni, tak i choroba może różnić się w swoim przebiegu. Nie zawsze też depresja ma takie samo podłoże. Zaburzenie ujawniające się po wystąpieniu silnego stresora takiego jak utrata pracy czy strata bliskiej osoby nazywa się depresją reaktywną. Gdy natomiast nie działał żaden czynnik zewnętrzny, najczęściej możemy mówić o depresji endogennej (dosłownie: „wypływającej ze środka”). Łagodniejsze zaburzenia depresyjne bywają określane mianem zaburzeń neurotycznych, natomiast zdarzają się również cięższe formy depresji z objawami psychotycznymi.

Po czym poznać, czy ktoś z naszych bliskich ma depresję? Istnieje kilka zasadniczych zmian, jakie zachodzą u osoby chorej.

1)      Głębokie i uporczywe obniżenie nastroju – pacjenci często odczuwają ogromny smutek. Zdarzają się też dzienne wahania nastroju, zazwyczaj wtedy chorzy najgorzej czują się rano, a wieczorem następuje lekka poprawa samopoczucia.

2)      Zaburzenia myślenia i mówienia – sposób mówienia osób cierpiących na depresję jest zwykle powolny i monotonny. Jest to związane z pesymistycznym i ponurym myśleniem, które dotyka chorych. Myślenie może być również zniekształcone przez odczuwane poczucie winy. W poważniejszych zaburzeniach może to doprowadzić do rozpamiętywania i obwiniania się o dawne złe czyny, prawdziwe lub urojone.

Często również pojawiają się myśli samobójcze, które mogą przyjmować różne formy – od przekonania, że wszystko szło by lepiej, gdyby pacjent nie żył, aż po szczegółowy plan pozbawienia się życia.

3)      Zaburzenia percepcji – halucynacje mogą pojawiać się przy poważniejszych stanach i zwykle są one zgodne z nastrojem chorego, często przyjmują one formę krytykujących lub obrażających go głosów.

4)      Objawy somatyczne – u osób cierpiących na depresję często występują tzw. biologiczne objawy depresji wskazujące na zaburzenia o umiarkowanym lub silniejszym nasileniu. Przede wszystkim mogą to być zaburzenia snu, które sprawiają, że chory budzi się wcześnie rano i nie może potem zasnąć. Również w ciągu dnia chorzy skarżą się na ospałość. Na ogół apetyt się obniża, pacjenci często tracą na wadze, ale zdarzają się również przypadki nadmiernego apetytu, co można tłumaczyć poszukiwaniem uspokojenia w jedzeniu. U osób cierpiących na depresję obniża się także zainteresowanie aktywnością seksualną. Wielu ludzi w depresji także nadmiernie troszczy się o choroby ciała, co często przyjmuje formę hipochondrii.

5)      Zmiana zachowania – typowy dla depresji jest brak radości często określany przez chorych jako niezdolność do cieszenia się, czerpania przyjemności z jakiejkolwiek aktywności. Objaw ten nazywany adhedonią prowadzi często do utraty zainteresowania pracą, domem, własnym zdrowiem i wyglądem. Cała motoryka chorego może również ulec spowolnieniu, zdarzają się jednak również przypadki nadmiernego pobudzenia ruchowego.

   Przedstawione objawy dotyczą obrazu epizodu tzw. wielkiej depresji, jednak trudno jest postawić granicę pomiędzy ostrzejszymi a łagodniejszymi formami tego zaburzenia. Pacjenci z mniej poważną formą depresji również doświadczają obniżonego nastroju, nie jest on jednak zwykle tak wyraźny jak w przypadku wielkiej depresji. Zaburzeniami dominującymi w łagodnej formie depresji są zwykle lęk i zaburzenia snu.

Jeśli obawiasz się, że bliska Ci osoba cierpi na depresję, koniecznie wykonaj test na depresję dostępny na portalu Fundacji Wemenders. To innowacyjne narzędzie opracowane przez specjalistów pomoże Ci rozwiać wątpliwości.

Anna Góra, Fundacja Wemenders